W skali UE przesył energii jest zwykle przedmiotem działalności monopolistycznej, z jednym tylko operatorem przesyłu lub dystrybucji na danym obszarze. W literaturze przywołuje się jako ostrzeżenie, porównanie zmonopolizowanych obszarów gospodarki kapitali­stycznej do centralnie planowanej gospodarki socjalistycznej. Wskazuje się również na system monopolistyczny jako naturalnie sprzyjający dominacji poprzez uprzywilejowanie powiązanych kapitałowo ze sobą podmiotów kosztem konkurentów funkcjonujących na rynku obrotu (energią elektryczną lub gazem ziemnym). Jest to o tyle zrozumiałe, że podmioty powiązane kapitałowo zawsze będą dążyć do maksymalizacji zysku odnoto­wanego na poziomie grupy kapitałowej, nie zaś na poziomie poszczególnych uczestników grupy. Tym samym podmioty działające w ramach grupy, w braku odpowiednich barier prawnych, zawsze dążyć będą do ta­kiego ukształtowania otoczenia gospodarczego, które będzie bardziej przyjazne dla podmiotów powiązanych niż dla ich konkurentów. Przekładając to na warunki rynku energetycznego i działalność przedsiębiorstw zintegrowanych pionowo, wydaje się jasne, że jeśli prawo na to pozwoli, to operator sieci mający pozycję monopolisty będzie tak zarządzać dostępem do sieci, żeby podmioty z nim powiązane były uprzywilejowane, a jednocześnie podmioty niepowiązane będą miały utrudniony dostęp, co zakłóci uczciwą konkurencję. Z powyższych przyczyn rynek energetyczny wymagał i wymaga prawnej interwencji regulacyj­nej, ukierunkowanej na stopniową liberalizację dostępu podmiotów trzecich (pozostających poza strukturami przedsiębiorstw zintegrowanych pionowo) do sieci energetycznej (tzw. zasada Third Party Access – TPA) poprzez ewolucyjny rozdział działalności operatorskiej od innych przedmio­tów działalności wykonywanych w ramach przedsiębiorstw zintegrowanych pionowo (unbundling). Samo pojęcie unbundling definiowane jest w ramach KE jako rozdzielenie sprzedaży i wy­twarzania energii od działalności operatorskiej na sieciach. Jednocześnie KE wyjaśnia, że jeżeli jedna spółka jednocześnie jest operatorem sieci przesyłowej i wytwarza albo sprzedaje energię, to może utrudniać konkurencję w dostępie do infrastruktury. To zakłóca uczciwą konkurencję i może prowadzić to wyższych cen dla konsumentów. W okresie przed przystąpieniem Polski do UE unbundling rozumiany jako rozdzielenie sprzedaży i wytwarzania energii od działalności operatorskiej na sieciach nie...Read More