W jaki sposób funkcjonuje rynek mocy?
W dniach od 02 do 16 stycznia 2025 roku odbył się nabór wniosków do certyfikacji ogólnej. Wnioski mogły zgłosić podmioty zainteresowane w przyszłości uczestnictwem w aukcji głównej lub aukcji dodatkowej w ramach rynku mocy.
Czym jest rynek mocy i w jakim celu ustanowiono ten mechanizm? Na czym polega jego działanie i jakie korzyści może przynieść społeczeństwu?
Rynek mocy w Polsce reguluje ustawa z dnia 8 grudnia 2017 r. o rynku mocy, która weszła w życie w dniu 18 stycznia 2018 r. Rynek mocy został ustanowiony w celu zapewnienia średnioterminowego i długoterminowego bezpieczeństwa dostaw energii elektrycznej do odbiorców końcowych, w sposób efektywny kosztowo, niedyskryminacyjny i zgodny z zasadami zrównoważonego rozwoju. Z powodu dynamicznego rozwoju gospodarczego Polski w ostatnich kilkudziesięciu latach wzrosło zapotrzebowanie na energię elektryczną tak gospodarstw domowych jak i przedsiębiorców. Jednocześnie Polska w ramach zmiany miksu energetycznego na mniej emisyjny jest zobowiązana do stawiania na bardziej ekologiczne źródła energii takie jak promienie słoneczne czy wiatr. Jednakże jak wiemy w Polsce nie zawsze wieje wiatr czy też świeci słońce, a więc energia z tych źródeł nie zawsze jest wytwarzana przez całą dobę. W takich sytuacjach konieczne jest zapewnienie stabilności systemu elektroenergetycznego poprzez wspomaganie czy też zastępowanie energii z odnawialnych źródeł przez źródła konwencjonalne takie węgiel, ropa, gaz czy energia atomowa. Co więcej zapotrzebowanie na energię elektryczną rozkłada się nierównomiernie nie tylko w ciągu dnia, ale nawet roku. Gdy dodamy do tego nieprzewidziane zdarzenia takie jak awarie w systemie, prace remontowe lub trudne warunki pogodowe zauważymy, że zarządzanie systemem elektroenergetycznym nie jest proste i musi być on bardziej elastyczny tak by zapewnić stabilność dostaw energii odbiorcy końcowemu oraz zminimalizować ryzyko przerwy w dostawach. To jest właśnie zadanie mechanizmu nazwanego rynkiem mocy.
By to zadanie mogło zostać spełnione ustawodawca wprowadził mechanizm tzw. obowiązku mocowego. Obowiązek mocowy to zobowiązanie podmiotu do pozostawania w okresie dostaw w gotowości do dostarczania określonej mocy elektrycznej do systemu określoną jednostkę oraz do dostawy określonej mocy elektrycznej do systemu w okresach kiedy będzie to konieczne dla zapewnienia stabilności dostaw.
Ponadto rynek mocy ma spowodować rozwój usług redukcji zapotrzebowania, w skrócie DSR, czyli dobrowolnego i czasowego dostosowania poboru energii elektrycznej przez dany podmiot po uzyskaniu informacji od operatora systemu elektroenergetycznego. Innymi słowy operator (w Polsce Polskie Sieci Elektroenergetyczne, w skrócie PSE) będzie zawierał z podmiotami np. przedsiębiorcami, umowy zgodnie, z którymi dany podmiot będzie zobowiązywał się do zredukowania swojego zapotrzebowania na energię elektryczną po poinformowaniu o takiej konieczności przez PSE. Zredukowanie zapotrzebowania może polegać na ograniczeniu w danym czasie produkcji czy też innym rozłożeniu jej w czasie. Ten mechanizm ma na celu równomierne rozłożenie zapotrzebowania na energię tak by nie doszło do przerwania dostaw w czasie największego zapotrzebowania na energię.
W praktyce realizacja powyższych celów następuje poprzez uzyskiwanie przez podmioty (wytwarzające energię elektryczną lub chcące skorzystać z mechanizmu redukcji zapotrzebowania) certyfikatu ogólnego od operatora systemu elektroenergetycznego dla danej jednostki (wytwórczej lub redukcji zapotrzebowania). Uzyskanie takiego certyfikatu jest możliwe po złożeniu wniosku w formie elektronicznej, a następnie pozytywnej ocenie merytorycznej i formalnej takiego wniosku. Nabór wniosków rozpoczyna się nie później niż w drugim tygodniu każdego roku, a kończy nie później niż w jedenastym tygodniu. Po uzyskaniu certyfikatu ogólnego możliwe jest uczestnictwo w aukcjach rynku mocy w wyniku, których może zostać określony obowiązek mocowy oraz cena za energię elektryczną. Ze zwycięzcami aukcji operator zawiera umowy mocowe. W 2025 r. operator przyjmował wnioski o uzyskanie certyfikacji ogólnej z możliwością uczestniczenia w aukcji głównej rynku mocy na dostawy w 2030 r.
adwokat Piotr Adamski